De wereld maakt zich zorgen over Europa

‘Zeg, waar zijn jullie daar in Europa eigenlijk mee bezig?’ De Amerikanen hebben geen oog voor het prachtige Decatur House in Washington en ook de toespraak van de Duitse minister van financiën Wolfgang Schaüble interesseert ze niet. Ze willen maar één ding weten: waarom gaat het economisch weer zo beroerd in Europa?

Al bijna een week zijn beleidsmakers, economen en bankiers bijeen in Washington voor de jaarlijkse vergadering van het Internationale Monetaire Fonds, het IMF. Al bijna een week luisteren ze beleefd naar elkaars ideeën en voorstellen om de wereldeconomie op gang te houden. Maar gisteren is het gedaan met de rust. Op alle bijeenkomsten die tijdens de Annual Meetings van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank werden georganiseerd, overheerste één thema: de dreigende recessie in de eurozone.

‘De relatieve rust op de financiële markten is als sneeuw voor de zon verdwenen’

Het IMF zelf becijfert de kans op een ‘triple dip’ in Europa een derde recessie sinds de kredietcrisis die in 2007 begon, nu op circa 40%. Dat wil dus zoveel zeggen als ‘nagenoeg onvermijdelijk’, zeggen de bezoekers van de najaarsbijeenkomsten tegen elkaar. Van een blik op de laatste koersbewegingen op de internationale aandelen- en obligatiemarkten worden ze ook al niet vrolijk: beleggers trekken duidelijk dezelfde sombere conclusie.

Dramatische cijfers

Marktstrateeg Stephanie Flanders van zakenbank JP Morgan wijst er in een paneldiscussie met de Nederlandse econoom Willem Buiter op dat de recessie niet zo onverwacht komt als de Amerikanen denken. ‘De markten hebben lang geloofd in de almacht van de ECB, maar president Draghi heeft gezegd dat hij het in zijn eentje niet kan redden, dat de politiek over de brug moet komen. Je ziet dat die woorden nu beginnen door te dringen, en de markten zien ook dat er weinig Europese coördinatie is voor een doortastende gezamenlijke aanpak.’

‘De situatie in Europa jaagt me de stuipen op het lijf’, zei de doorgaans goedlachse Christina Romer, voormalig hoofd van de  economische denktank van het Witte Huis, al eerder in het oratorium van de Georgetown University. Romer staat bekend als een van de recessie-experts in de wereld. Dus als zij sombert: ‘Wanneer de Duitse groeimotor inzakt, verdrinkt Europa’, zul je moeten luisteren. Zeker als Duitsland een dag na deze woorden dramatische cijfers bekendmaakt over de export en de industriële productie.

‘Doe iets’

Romer pleit voor een stevige begrotingsimpuls en omarmt het advies van het IMF voor grootschalige infrastructurele projecten. ‘Doe iets. Liefst Europa-breed, maar doe iets.’ De Europese politici en beleidsmakers die in Washington veel aandacht trekken, mensen als de Duitse minister van financiën Schäuble en Eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem, reageren echter afhoudend.

Dijsselbloem vindt dat de zorgen overdreven worden en benadrukt dat Europese begrotingsregels niet toestaan dat tekorten tijdelijk de norm overschrijden vanwege investeringen om de economie te stimuleren. ‘Dat moet ook zo blijven. Je kunt nog zulke mooie plannen hebben, maar die investeringen komen uiteindelijk bovenop de schuld, terwijl ze zich maar langzaam terugverdienen.’ Wel belooft hij binnen twee weken een nieuw groeiplan voor de eurozone te presenteren

Schäuble verwijst in zijn toespraak naar de bouwwoede in Spanje tot voor een aantal jaren. Uiteindelijk bleek het een zeepbel te zijn. ‘U kiest dus voor begrotingsdiscipline en bezuinigingen?’, vroeg Edward Luce, commentator van de Financial Times, vervolgens aan de Duitse minister. ‘Het lijkt wel alsof de Tea Party aan de macht is in Europa.’ Geen cent te veel uitgeven, dus.

Marcel de Boer, zondag 11 oktober 2014.